Zespół lęku uogólnionego, czy też zaburzenie lękowe uogólnionego (ang. GAD – generalized anxiety disorder) to zaburzenie psychiczne, które należy do grupy zaburzeń lękowych. Typ lęku charakterystyczny dla tego zaburzenia określa się „lękiem wolnopłynącym”, który jest uporczywy, utrzymujący się, nie odnosi się do jednego konkretnego źródła czy bodźca. Lęk ten jest nieadekwatny do rzeczywistych zagrożeń.
Statystyki
Zaburzenie to dwukrotnie częściej dotyka kobiet niż mężczyzn, a najliczniejszą grupę wiekową osób z zaburzeniem stanowią osoby w wieku średnim. Częściej również GAD dotyka osoby z niskim poziomem wykształcenia, bezrobotnych, o niskich dochodach i niemieszkających z partnerem. Zespół lęku uogólnionego często współwystępuje z depresją. W samych Stanach Zjednoczonych na zaburzenie cierpi 6,8 miliona dorosłych – czyli 3,1% populacji USA, jednak tylko 43,2% osób jest poddanych leczeniu. We Francji z kolei mniej niż 1/3 otrzymuje jakiekolwiek leczenie, a mniej niż 15% otrzymuje odpowiednie leczenie. Zaobserwowano także, że GAD występuje częściej w krajach o wysokich średnich dochodach niż w krajach o średnich i niskich dochodach.
Współwystępowanie
Do najczęściej współwystępujących zaburzeń należą inne zaburzenia lękowe, zaburzenia nastroju – zwłaszcza depresja (szczególnie MDD – major depressive disorder, duża depresja). Między MDD a GAD badacze zauważyli szczególnie bliski związek i upatrują źródła w genetyce. Ponadto z GAD współwystępują zaburzenia związane z używaniem substancji psychoaktywnych i zaburzenia kontroli impulsów.
Leczenie
W leczeniu zaburzeń lęku uogólnionego podstawę stanowi psychoterapia – szczególnie CBT wg. Zaleceń NICE (Narodowy Instytut Zdrowia i Doskonałości Klinicznej Wielkiej Brytanii) oraz psychoedukacja ukierunkowana na aktywny udział klienta. Przydatne są również podręczniki samopomocowe, które stanowią istotny element procesu zdrowienia. Podręczniki te poza wspierającej treści zawierają w sobie techniki relaksacyjne. Leczenie nie ogranicza się jednak do oddziaływań psychicznych. W leczeniu GAD stosuje się również farmakoterapię – zwykle stosuje się SSRI (Selektywne inhibitory zwrotnego wychwytu serotoniny) lub SNRI (Selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny i noradrenaliny).
Co jeszcze można zrobić?
Warto zwrócić uwagę na to jak się odżywiamy, czy przykładamy odpowiednią ilość uwagi na nasz odpoczynek. Spożywanie zdrowych, zbilansowanych posiłków w odpowiednich porach to jedna z tych rzeczy, które możemy zrobić aby wspomóc nasze samopoczucie. Warto również wykluczyć z diety to, co może nam szkodzić – alkohol, nadmiar kofeiny. Zastosuj time-out. Daj sobie prawo do odpoczynku, jeśli czujesz że tego właśnie potrzebujesz. Spróbuj jogi, posłuchaj ulubionej muzyki albo praktykuj techniki relaksacyjne. Świadome oddychanie i towarzyszące mu powolne liczenie również mogą okazać się pomocne w pozbywaniu się lęku.
Źródło lęku
Dzięki uważnej obserwacji tego jak reagujemy na konkretne bodźce możemy dowiedzieć się co wywołuje w nas poczucie lęku. Mając taką wiedzę możemy skupić się na pracy nad tymi obszarami, które wzbudzają w nas niepokój i nauczyć się radzenia sobie z nieprzyjemnymi myślami czy emocjami.
ICD-10
W Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób ICD-10 zespół lęku uogólnionego został umieszczony pod numerem F.41.1 w grupie inne zaburzenia lękowe. ICD-10 podkreśla to by rozpoznać zaburzenie musi mieć ono charakter długotrwały – objawy muszą być odczuwane minimum 6 miesięcy. Wśród charakterystycznych objawów, na podstawie których dokonuje się diagnozy wyróżniono doświadczanie fizjologicznych objawów pobudzenia, tj. pocenie się, kołatanie serca czy przyspieszone tętno, a także drżenie i suchość w ustach. Zwrócono również uwagę na dolegliwości w okolicy klatki piersiowej – trudności w oddychaniu, ból czy dyskomfort w obrębie klatki piersiowej, uczucie dławienia, dolegliwości brzuszne.
Istotne są też objawy dotyczące mózgu – zawroty głowy, niepewność, omdlenie lub oszołomienie. Poczucie derealizacji czy depersonalizacji, strach przed utratą kontroli, zwariowaniem czy śmiercią. Do objawów ogólnych należą uderzenia gorąca, zimne dreszcze i drętwienie oraz mrowienie ciała. GAD towarzyszyć mogą objawy napięcia mięśni oraz ich bóle, niepokój i brak możliwości zrelaksowania się, uczucie podenerwowania, napięcia, pobudzenia a także uczucie guza w gardle i trudności z połykaniem. Do innych objawów zaliczono przesadną reakcję na niespodzianki lub zaskoczenie, trudności w koncentracji lub utratę przytomności umysłu z powodu zmartwień czy niepokoju, trwałą drażliwość i trudności z zasypianiem, które wynikają z zamartwiania się.
Źródła:
- Sadock i inni, Kaplan & Sadock’s synopsis of psychiatry : behavioral sciences/clinical psychiatry, wyd. 11, Philadelphia 2015
- American Psychiatric Association., American Psychiatric Association. DSM-5 Task Force., Diagnostic and statistical manual of mental disorders : DSM-5., wyd. 5th ed, Arlington, VA: American Psychiatric Association, 2013, s. 222-226
- Lemogne C, Hoertel N, Airagnes G, Limosin F. Épidémiologie des troubles anxieux [Epidemiology of anxiéty disorders]. Rev Prat. 2019 Nov;69(9):976-978. French. PMID: 32237614.
- Noyes R Jr. Comorbidity in generalized anxiety disorder. Psychiatr Clin North Am. 2001 Mar;24(1):41-55. doi: 10.1016/s0193-953x(05)70205-7. PMID: 11225508.
