Zespół lęku napadowego, zaburzenia lękowe z napadami lęku, lęk napadowy czy lęk paniczny – to synonimy dla jednego zaburzenia, które objawia się w dość charakterystyczny sposób.
Epidemiologia
W populacji ogólnej 3–3,5% osób doświadcza zespołu lęku napadowego. Zaburzenie to dwu-trzy krotnie częściej dotyczy kobiet niż mężczyzn. Z kolei pojedyńczy napad lęku doświadcza 15% społeczeństwa. Występowanie napadów paniki często współwystępuje z innymi zaburzeniami, w tym z depresją (65% osób z nespołem lęku napadowego doświadcza depresji), a także zaburzeniami lękowymi uogólnionymi (25% z zespołem lęku napadowego zmaga się z zaburzeniem lękowym uogólnionym). Wśród osób z zespołem lęku uogólnionego 20% podejmuje próbę samobójczą, a 27% zmaga się z problemami związanymi z nadużywaniem alkoholu. Zaburzenia osobowości istnieją nawet u 70% osób z zaburzeniami lękowymi z napadami lęku.
Objawy zaburzenia lęku napadowego
Zgodnie z założeniami ICD-10 aby móc zdiagnozować jednostkę lęku napadowego należy w ciągu miesiąca doświadczyć kilku napadów lęku. Napady te pojawiają się niespodziewanie i bez żadnego związku wobec tego, co w danej sytuacji się dzieje. Osoba doświadczająca napadów lęku w przerwach od jego doznawania żyje w sposób względnie pozbawiony tego lęku. Towarzyszy jej dość często jednak lęk oczekiwania/antycypacyjnego.
Wśród objawów napadu paniki możemy wyróżnić objawy somatyczne: przyspieszona akcja serca, ból w klatce piersiowej, drżenie mięśni, uczucie duszności, przyspieszony oddech, trudności w złapaniu oddechu, wzmożone pocenie się, uczucie gorąca, drętwienie lub mrowienie części ciała. Podczas ataku paniki często dochodzi do hiperwentylacji ponieważ oddech jest płytki, co skutkuje zawrotami głowy.
W sferze psychicznej napadowi paniki może towarzyszyć derealizacja (odczucie, że świat nie jest realny), depresonalizacja (odczucie, że jesteśmy nierealni – nasze ciało albo myśli), obawa, że za chwilę osobie doświadczającej napadu paniki stanie się krzywda, śmierć lub że zostanie utracona kontrola.
Przebieg napadu paniki
Zwykle osoba zmagająca się z zespołem lęku napadowego doświadcza od kilku w ciągu miesiąca do kilkudziesięciu dziennie. Atak paniki trwa zazwyczaj do kilkunastu minut. Napad lęku swoje apogeum osiąga w trakcie 2-10 minut. Przebieg napadu lęku może nie być widoczny dla innych osób – ktoś kto go aktualnie doświadcza nie wygląda tak dramatycznie jak przedstawił go Filip Chajzer w Dzień Dobry TVN.
Za to bardzo dobrze stan, który doświadcza osoba w trakcie trwania napadu lęku oddała Hania Es pokazując, że napad paniki nie wygląda z zewnątrz jak zawał, ale osoba go doświadczająca może tak właśnie się czuć.
Co zrobić w trakcie napadu lęku?
Osoba doświadczająca napadu lęku zmaga się w danym momencie z bardzo trudnymi emocjami i myślami. Priorytetem w sytuacji wzmożonego lęku jest odseparowanie się od bodźców, które mogą ten lęk potęgować – np. od tłumu, głośnej muzyki czy intensywnego oświetlenia. Należy stworzyć przestrzeń, w której osoba doświadczająca napadu lęku będzie mogła skupić się na tym, co dzieje się w jej głowie. Warto zwrócić uwagę na fakt, że napad lęku zdarza się wielu osobom, że on wkrótce się skończy i że nie istnieje realne zagrożenie – a jedynie wyobrażone.
Lęk może został zredukowany poprzez skupienie się na świadomym oddychaniu, liczeniu – sprawia to, że umysł koncentruje się na tej czynności. Napięcie może zostać zredukowane przez powiedzenie na głos tego, co aktualnie dzieje się w głowie osoby doświadczającej napadu lęku. Nazywanie myśli, emocji pozwala nam lepiej je dostrzec – jest to też elementem psychoterapii. Jeżeli skupienie się na liczeniu sprawia trudność możemy zająć myśli czymś innym – krzyżówka, przeczytanie artykułu, kolorowanie. Ważne aby była to czynność, która zaabsorbuje uwagę.
Więcej na temat sposobów radzenia sobie z atakiem paniki, znajdziesz w naszym artykule: Jak pokonać Atak Paniki.
Źródła:
- Psychiatria. Tom 2. Pużyński S., Rybakowski J., Wciórka J. (red.). Elsevier Urban & Partner, Wrocław, 2010, s. 404–410
- Wojtas, K., Jakuszkowiak-Wojten, K. Terapia lęku panicznego w ujęciu poznawczo-behawioralnym Psychiatry 2010; 7, 6: 227–233
- Angst J. History and epidemiology of panic. Eur. Psych. 1995; 10 (supl. 2): 57–59.
- Swoboda H., Amering M., Windhaber J. i wsp. The long-term course of panic disorder — an 11 year follow-up. Anxiety Dis. 2003; (17): 223–232.
- Bruce S.E., Yonkers K.A., Otto M.W. i wsp. Influence of psychiatric comorbidity on recovery and recurrence in generalized anxiety disorder, social phobia, and panic disorder: a 12-year prospective study. Am. J. Psychiatry 2005; (162): 1179–1187.
- Eaton W.W., Kessler R.C., Wittchen H.U., Magee W.J. Panic and panic disorder in the United
- States. Am. J. Psychiatry 1994; (151): 413–420.
- Nutt D., Argyropoulos S., Forshall S. Generalized anxiety disorder: Diagnosis, treatment and its relationship to other anxiety disorders; Martin Dunitz 1998.
- Markowitz J.S., Weissman M.M., Quellette R. i wsp. Quality of life in panic disorder. Arch. Gen. Psychiatry 1989; (46): 984–992.
- Grant B.F., Hasin D.S., Stinson F.S. i wsp. Co-occurrence of 12-month mood and anxiety disorders and personality disorders in the US: results from the national epidemiologic survey on alcohol and related conditions. J. Psychiatr. Res. 2005; 39 (1): 1–9.
