Stres stał się dla współczesnego człowieka codziennością, jednak nasza wiedza na temat biologicznych mechanizmów zarządzania nim jest wciąż niewielka. Na szczęście dzięki badaniom obrazowym mózgu udało się zidentyfikować dwa rejony w których zachodzą reakcje odpowiedzialne za pojawienie się stresu oraz za przywrócenie spokoju.
O tym jak stres wpływa na nasze organizmy wiemy już od dawna. Powstały popularne ostatnio teorie sugerujące wykorzystywanie nagromadzonego stresu na swoją korzyść. Jednak badania kliniczne brutalnie sfalsyfikowały te twierdzenia, dowodząc, że przewlekły stres jest dla naszego organizmu bardzo szkodliwy i prowadzi do pojawienia się poważnych zaburzeń psychicznych.
Nowe badania obrazujące reakcje mózgu na stres.
Na całe szczęście psychologie opracowali sprawdzone sposoby rozładowywania napięcia, dzięki czemu możemy uchronić nasz organizm przed poważniejszymi zaburzeniami. Informacje o tym znajdziecie również w artykułach na naszej stronie dotyczących higieny psychicznej oraz ćwiczeń oddechowych.
Badając zwierzęta, biolodzy dowiedzieli się wiele o tym, jak ośrodkowy układ nerwowy reguluje fizjologiczne skutki stresu. Jednak zbadanie, w jaki sposób mózg zarządza subiektywnym doświadczeniem stresujących wydarzeń, okazało się trudniejsze.
„Nie możemy pytać szczurów, jak się czują” – mówi dr Elizabeth Goldfarb, naukowiec z Yale Stress Center, części Yale School of Medicine w New Haven, CT.
Aby dowiedzieć się więcej o neuronowych korelacjach stresu, Goldfarb i jej koledzy wykorzystali funkcjonalne obrazowanie rezonansu magnetycznego (fMRI) do skanowania mózgu 60 ochotników. Ochotnicy przyglądali się zestawom zdjęć wywołujących stres, neutralnych lub relaksujących. Raport z ich prac pojawił się w czasopiśmie Nature Communications.
Naukowcy pokazali uczestnikom obrazy wywołujące stres, takie jak warczący pies, okaleczone twarze i brudne toalety. Natomiast neutralne lub relaksujące obrazy obejmowały ludzi czytających w parku i sceny z natury.
Po obejrzeniu każdego zestawu zdjęć naukowcy poprosili uczestników o naciśnięcie przycisków, aby ocenić, jak się stresują w skali od 1 do 9 (1 dla braku stresu, 9 dla skrajnego stresu). Wolontariusze ocenili także, jak czuli się spokojni lub zrelaksowani.
Czy pamięć pomaga regulować emocje?
Naukowcy byli zainteresowani zobaczeniem, jak zmieniła się sieć aktywnych połączeń hipokampu w zależności od stresu uczestników.
Naukowcy odkryli dwie odrębne sieci obszarów mózgu skoncentrowanych na hipokampie, które stały się mniej lub bardziej aktywne, zgodnie z poziomem stresu uczestników.
Kiedy badani czuli się zestresowani, wzrastała aktywność neuronów na linii hipokamp – podwzgórze. Co powodowało uwolnienie kilku hormonów, w tym hormonu stresu, kortyzolu.
Kiedy badani poczuli się spokojniej, wykazano wzmocnioną aktywność pomiędzy hipokampem a grzbietowo-boczną korą przedczołową (dlPFC),znajdującej się w przednich rejonach każdej półkuli. DlPFC jest powiązania z funkcjami poznawczymi lub „wykonawczymi”, w tym z procesami decyzyjnymi i strategiami radzenia sobie, które ludzie stosują do regulacji emocji.
Poprzednie badania sugerują, że ta część kory czołowej odgrywa rolę zarówno w utrzymywaniu skupienia, jak i ponownej ocenie emocjonalnej. To ostatnie może wiązać się z przywołaniem bardziej pozytywnych skojarzeń.
U niektórych uczestników połączenia między hipokampem a korą przedczołową wzmocniły się podczas ekspozycji na stresujące obrazy. W takich momentach reakcja stresowa badanego była znacznie mniejsza niż u osób u których taki mechanizm nie występował. Badacze spekulują, że uczestnicy mieli dostęp do wspomnień, które pomogły im ograniczyć reakcję na to konkretne źródło stresu.
„Nasz eksperyment potwierdza, że zapamiętywanie pozytywnych doświadczeń może obniżyć reakcję organizmu na stres. Nasza praca sugeruje, że sieci mózgowe związane z pamięcią można wykorzystać, aby stworzyć bardziej odporną reakcję emocjonalną na stres”, mówi Goldfarb.
