Skuteczne leczenie depresji stanowi wyzwanie dla współczesnej medycyny. Jedną z podstawowych przeszkód jest brak ujednoliconych metod diagnozowania oraz stopnia zaawansowania choroby. Fakt ten znacznie utrudnia prowadzenie badań na szeroką skalę.
Według najnowszych danych WHO około 20% populacji doświadczy w ciągu swojego życia przynajmniej jednego epizodu klinicznej depresji. Około 64% wszystkich osób u których zdiagnozowano zaburzenia depresyjne doświadcza ich w stopniu ciężkim. Choroba ta stanowi wyzwanie nie tylko dla samych chorych, ale i ich rodziny i bliskich znajomych. Ciężko jest określić dokładną skalę jaką depresja wywiera na społeczeństwo, ponieważ nawet w krajach z dobrze rozwiniętą opieką psychiatryczną, szacuje się, około 35% wszystkich chorych nie podejmuje żadnej formy leczenia.
Studiowanie depresji
Kiedy naukowcy podejmują się szeroko zakrojonych badań nad depresją, używają statystycznie potwierdzonych skal oceny depresji. Wszystko po to aby określić ilościowo występujące objawy oraz wpływ jaki choroba ma na pacjenta. Skale te koncentrują się na myślach, uczuciach i zachowaniu pacjenta, oraz ocenie zmian w funkcjonowaniu, produktywności i jakości życia chorego. Na naszej stronie każdy z wam może wykonać jeden z podstawowych testów oceny skali depresji jakim jest test Beck’a.
Niestety obecne badania diagnostyczne nie tylko nie mają ustandaryzowanego podejścia, ale często pomijają kluczowe obszary lub nie mierzą ich wystarczająco jasno. Utrudnia to uzyskiwanie spójnych wyników, co wpływa na jakość badań kohortowych, leczenie oraz orzecznictwo. Biorąc pod uwagę powagę choroby jaką jest depresja, sensowne byłoby posiadania zestawu testów podstawowych, wywodzącego się z rzeczywistych doświadczeń pacjentów, opiekunów środowiskowych, najbliższej rodziny oraz pracowników służby zdrowia.
Lancet Psychiatry opublikowało artykuł w którym zespół ekspertów z elitarnych instytucji na całym świecie¹ przeprowadziło ankietę na temat depresji, koncentrując się na otwartych pytaniach dotyczących jakości diagnostyki i leczenia, które następnie przeanalizowali pod kątem kluczowych powtarzających się tematów i konkretnych problemów, a także serii ustrukturyzowanych pytań dotyczących danych demograficznych, zastosowanego leczenia oraz ciężkości i czasu trwania choroby. W pełnej grupie badanej było 3003 uczestników, 64 procent pacjentów, 15 procent nieformalnych opiekunów i 21 procent pracowników służby zdrowia.
Wnioski
Po przeanalizowaniu danych dotyczących zarówno bardzo szerokich tematów jak i zagadnień wysoce specjalistycznych oraz indywidualnych, naukowcy znaleźli 80 konkretnych domen na które należy zwrócić uwagę przy tworzeniu ujednoliconych metod diagnostycznych. 64 związanych z redukcją objawów i 16 poprawą funkcjonalną. Możecie zapoznać się z nimi na tym diagramie:
Wykres objawów, następstw i czynników związanych z depresją Źródło: The Lancet
80 domen pogrupowanych w 10 głównych kategoriach. W naszym opracowaniu zastosowaliśmy dokładne dane procentowe tylko dla najważniejszych domen. Oryginalne badanie zawiera szczegółowe informacje, w tym podział na grupy demograficzne oraz oczekiwania dotyczące możliwości leczenia. Postanowiliśmy jednak nie zamieszczać całości opracowania w naszym serwisie, ponieważ są to dane wysoce specjalistyczne. Osoby zainteresowane dokładnymi danymi odsyłamy do źródła.
1. Autoagresja – 4 domeny²
- Myśli samobójcze (23 procent)
- Próba samobójcza (3 procent)
- Utrata chęci do życia (17 procent)
- Samookaleczenie (1 procent)
2. Nastrój i objawy emocjonalne – 19 domen
- Odczuwanie bólu psychicznego (17 procent)
- Lęk (17 procent)
- Smutek (17 procent)
- Poczucie beznadziejności
- Bezsilność
- Bezwartościowość
- Poczucie choroby fizycznej
- Poczucie winy
- Lęk przed porażką
- Pobudzenie
- Drażliwość
- Frustracja
- Trudność w regulowaniu emocji
- Problemy z samokontrolą
- Wahania nastroju
- Utrata poczucia humoru
- Utrata zdolności odczuwania przyjemności (anhedonia)
- Poczucie pustki
- Otępienie emocjonalne
3. Objawy poznawcze – 18 dziedzin
- Niska motywacja (13 procent)
- Zaburzenia poznawcze (9 procent)
- Niskie zainteresowanie społeczne (8 procent)
- Brak zainteresowania
- Poczucie nieuleczalności
- Pesymizm
- Utrudnione podejmowanie decyzji
- Utrudnione realizowanie celów
- Zmniejszona elastyczność poznawcza
- Trudność w rozwiązywaniu problemów
- Problemy z pamięcią
- Obniżona koncentracja
- Zaburzone poczucie czasu
- Utrudnione zarządzanie czasem
- Złe perspektywy na przyszłość
- Skupienie się na negatywnych myślach
- Spowolnione myślenie (brain fog)
- Upośledzona empatia
4. Objawy fizyczne – 14 domen
- Ciągłe zmęczenie (15 procent)
- Niski poziom energii (9 procent)
- Zaburzenia snu (9 procent)
- Bezsenność (8 procent)
- Płacz „bez powodu” (4 procent)
- Ból i inne objawy somatyczne
- Zmiana apetytu i wagi
- Dysfunkcje seksualne
- Zbyt długie spanie (hipersomnia)
- Niemożność komunikowania się (mutyzm)
- Tiki mimiczne
- Uczucie niezdolności do poruszania się z normalną prędkością (opóźnienie psychoruchowe)
- Uczucie zmęczenia przy każdej czynności
- Poczucie słabości
5. Stronnicza samoocena – 8 dziedzin
- Niska samoocena (13 procent)
- Niska pewność siebie (4 procent)
- Utrata poczucia własnej przydatności (4 procent)
- Poczucie osaczenia
- Samotność
- Poczucie że jest się cieżarem
- Poczucie niezrozumienia
- Dysocjacja (odcięcie od myśli, uczuć, poczucia siebie, problemy z tożsamością itp.)
6. Podstawowe funkcje – 4 dziedziny
- Problemy ze wstawaniem z łózka (3 procent)
- Zaniedbanie Higieny osobistej (2 procent)
- Zaniedbywanie codziennych obowiązków (13 procent)
- Utrata niezależności (4 procent)
7. Funkcje złożone – 3 domeny
- Radzenie sobie z kwestiami administracyjnymi lub finansowymi (4 proc.)
- Radzenie sobie z codziennymi wydarzeniami wymagającymi umiejętności adaptacyjnych (4 procent)
- Rozwój osobisty (1 procent)
8. Dysfunkcje życia społecznego – 6 dziedzin
- Izolacja społeczna (18 procent)
- Niska jakość relacji międzyludzkich (5 proc.)
- Negatywny wpływ na życie rodzinne (5 procent)
- Samowykluczenie
- Wykluczenie społeczne
- Trudności w przekazywaniu uczuć
9. Dysfunkcje życia zawodowego – 3 domeny
- Wykonywanie obowiązków zawodowych (11 proc.)
- Unikanie zwolnienia chorobowego [kiedy należy je wziąć](1 procent)
- Utrata pracy lub rezygnacja z edukacji
10. Inne – 57 domen
Ostatnia kategoria obejmowała obawy dotyczące skuteczności leków, bezpieczeństwa leczenia, stosowania terapii, dostępu do opieki medycznej, integracji z innymi formami terapii (np. Medytacji, ćwiczeń, diety itp.), Trudności w szukaniu pomocy i stygmatyzacji. Uczestnicy opisali ważne obszary jako:
- Podnoszenie świadomości społecznej (19 procent)
- Zmniejszenie stygmatyzacji (np. „Depresja nie jest słabością, oznaką lenistwa lub braku odwagi”, 14 proc.)
- Poprawa dostępu do opieki psychiatrycznej (10 proc.)
- Trudności z uzyskaniem informacji na temat choroby (zgłaszane przez pacjentów)
- Uczynienie terapii CBT obowiązkową, nakłonienie psychiatrów do lepszej komunikacji z pacjentem, zapewnienie wsparcia społecznego (zgłaszane przez nieformalnych opiekunów)
- Poprawa rozpoznawania przez społeczeństwo i rodzinę depresji jako poważnej choroby (pracownicy służby zdrowia)
Przyszłe kierunki badań i leczenia depresji
To badanie jest ważne, ponieważ zapewnia całościowy obraz klinicznej depresji, integrując jakościowe i ilościowe dane od pacjentów, nieformalnych opiekunów i pracowników służby zdrowia, aby stworzyć z nich możliwie najszerszy obraz obecnego stanu leczenia, diagnostyki oraz świadomości w zakresie depresji. Taka kompleksowa perspektywa pozwala na większą spójność przyszłych badań, jednocześnie standaryzując postrzeganie poszczególnych aspektów depresji.
Posiadanie kompleksowej perspektywy ułatwia identyfikację obszarów do rozwoju. Autorzy badania zwracają uwagę na istotne luki w obecnych metodologiach. Na przykład 7 skal stosowanych najczęściej w badaniach nie mierzy jasno bólu psychicznego, chociaż ból psychiczny jest kluczowym objawem i czynnikiem przyspieszającym kryzys samobójczy.
Podobnie, powszechnie używane instrumenty oceny nie uwzględniają w wystarczającym stopniu podstawowych i złożonych funkcji. Jak zauważają, tylko 5 procent badań nad depresją naprawdę koncentruje się na wynikach związanych z funkcjonowaniem. Identyfikacja zaburzeń funkcjonalnych u pacjenta jest ważna dla badań i krytyczna dla skutecznego leczenia.
Ukierunkowanie na obszary funkcjonowania o dużym wpływie na życie pacjenta z wymiernymi celami i wynikami znacznie poprawia wyniki leczenia, jednocześnie zapewniając ustrukturyzowaną informację zwrotną pozwalającą na szczegółowe śledzenie skuteczności leczenia i elastyczne jego dostosowanie dostosowanie.
Przypisy:
1 – Jednostki badawcze biorące udział w projekcie:
- Centre of Research in Epidemiology and Statistics Sorbonne Paris Cité, Institute for Health and Medical Research, and French National Institute of Research for Agriculture, University of Paris, Paris, France
- Department of Epidemiology, Columbia University Mailman School of Public Health, New York, NY, USA
- Department of Psychiatry, University of Oxford, Oxford, UK
- Department for Evidence-based Medicine and Evaluation, Danube University Krems, Krems, Austria
- Department of Clinical Psychology, Leiden University, Leiden, The Netherlands
- RTI International, Research Triangle Park, Durham, NC, USA
- Oxford Health NHS Foundation Trust, Warneford Hospital, Oxford, UK
2 – Uczestnicy opowiadali, że takie uczucia prowadziły do wyczerpania i poczucia winy, codziennej walki z dużym ciężarem, opisując na przykład pacjenta: „Najgorsze w depresji jest poczucie pustki, nic nie ma znaczenia, wszystko jest nie do zniesienia, jedynym życzeniem jest to, żeby się to wszystko wreszcie skończyło, a potem przychodzi codzienna walka z samym sobą, aby nie popełnić samobójstwa ”. Doświadczenie nieuniknionego bólu emocjonalnego jest uważane za przyczynę kryzysu samobójczego.
Materiał powstał na podstawie artykułów zamieszczonych w:
